ISPARTA GÜLÜ

“ROSA DAMASCENA” yağlık gül çiçeği sadece Isparta ve çevresinde yetişmekte olup Mayıs ve Haziran aylarında hasat edilmektedir. Bölgede mevsim şartlarına da bağlı olarak dekar başına yaklaşık 450 – 1000 kg arası gül çiçeği hasat edilmektedir. Gül çiçeğinin buharlı su distlasyonu ile işlenmesinden gülyağı ve gül suyu, n-hekzan ekstraksiyonu (extraction) yöntemiyle işlenmesinden gül konkreti ve konkretten de etil alkol ekstraksiyonu ile gül absolütü üretilmektedir. 1 kg gül yağı elde etmek için yaklaşık 3.750 kg gül çiçeği, 1 kg gül konkreti elde etmek için de yaklaşık 350 kg gül çiçeği işlenmesi gerekmektedir. Gül çiçeğinden ilk başlarda sadece gül yağı ve gül suyu elde edilmekteyken günümüzün teknolojisiyle artık 40’tan fazla gül ürünü elde etmek mümkündür. Özellikle gül yağı, kozmetik sanayinin yanında gıda ve temizlik sanayinde de kullanılmaktadır. Gül çiçeğinden elde edilen özlerden, antioksidan ve antiseptik özelliği nedeniyle çeşitli deri hastalıkları ile bağırsak bozulmalarında, diş ağrıları ve göz iltihaplanmalarında yararlanılmaktadır. Gül çiçeğinden üretilen gül yağı ve gül konkreti parfüm ve kozmetik sanayisinde kullanılan en pahalı ham maddelerdendir. Ülkemizde üretilen gül yağının % 90’ı, gül konkretinin ise neredeyse % 100’ü ihraç edilmektedir. Toplam uçucu yağ ihracatımızın % 90 civarını gül yağı oluşturmaktadır. Gül çiçeği sektöründe faaliyet gösteren tek tarım satış kooperatif birliği olarak Gülbirlik; 1954 yılında kurulmuş ve 2000 yılında 4572 sayılı yasa ile özerkleştirilerek faaliyetini sürdürmektedir. Gülbirlik 6 bağlı kooperatifi, 3.278 üretici ortağı, 4 ünite gül yağı tesisi ve 2 ünite gül konkreti tesisi ile faaliyetlerine devam etmektedir. Ana iştigal konusu “ROSE DAMASCENA” türü yağlık gül çiçeğini ortaklarından almak ve ürettiği gülyağı, gül konkreti (katı gülyağı) ve gül suyunu iç ve dış piyasaya satmaktır. Birliğin 50’ye yakın alım merkezinde gül çiçeği alımları gerçekleştirilmekte olup mevcut tesislerinde günlük 300 ton gül çiçeği işlenmektedir. Ayrıca, iyi tarım uygulamaları çerçevesinde çalışmalar yapılması ve bu uygulamaların yaygınlaştırılması Birliğin hedeflerindendir. 2. ÜRETİM 2.1. DÜNYA ÜRETİMİ Dünyada özellikle Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da özellikleri birbirinden farklı 100’ü aşkın gül çeşidi bulunmaktadır. Ancak, “rosa damascena” uçucu yağ üretiminde en önemli gül türü olarak kabul edilmektedir. Dünyada yılda ortalama 15.000 ton civarında “Rosa damascena” türü gül çiçeği üretimi yapılmaktadır. Gül çiçeği üretimi yapan önemli ülkeler Türkiye ve Bulgaristan’dır. Her iki ülkede üretilen gül yağı ve gül konkretlerinin tamamı dünya parfüm ve kozmetik sanayisinde işlem görmektedir

Diğer taraftan Fas, İran, Afganistan, Çin, Hindistan, bazı Kafkas ülkeleri, Suudi Arabistan ve bir kısım Kuzey Blok Ülkeleri’nde kısmi üretim yapılmakta olup, kesin üretim miktarları bilinmemektedir. Bunların dışında Çin’de yılda yaklaşık 6000-7000 ton civarında ‘Rosa Chinensis’ türü gül çiçeği üretimi yapılmaktadır.

 TÜRKİYE ÜRETİMİ

Isparta gülü (Rosa damascena), çok eski bir kültür bitkisidir. Üretimin % 80’ine yakını Isparta ve çevresinde, geri kalan kısmı ise Afyon, Denizli ve Burdur illerinin belli bölgelerinde yapılmaktadır. Isparta veya yağ gülü, Isparta çevresinde, 1,5-2 metre aralıkla sıralar hâlinde ekilmekte, üretilmesi çelikle yapılmaktadır. Ürün ikinci yıldan itibaren alınmakta üçüncü ve dördüncü yıllarda verim artmaktadır. Daha sonra bu yaşlı güller kesilerek gençleştirilmekte bu şekilde gül bahçelerinden 15–20 yıl faydalanılabilmektedir. Gül çiçeğinin çiçeklenme zamanı, rakıma ve iklim koşullarına göre değişmekle birlikte genel olarak mayıs ayında başlamakta olup haziranda son bulan toplam 35-45 günlük bir süreyi kapsamaktadır. Bu dönemde, gül çiçeklerinin sabah erken saatlerde toplanması ve zaman kaybetmeden işlenmesi gerekmektedir. Bekletilen gül çiçeklerinden elde edilen yağların kalitesinde ve veriminde düşüşler olmaktadır. Yağlık gül çiçekleri susuz ortamlarda da yetişebilmelerine rağmen bu çiçeklerin veriminin düşük olduğu gözlemlenmiştir. Sulama ile birlikte çiçek verimini artırmak mümkünken susuz tarıma göre gül yağı veriminde düşüşler görülebilmektedir. 

TÜKETİM

Gül çiçeği doğrudan tüketilen bir ürün olmayıp, işlenmesinden elde edilen gül yağı ve gül konkreti tüketimi söz konusudur. Dünya gülyağı ihtiyacının % 60-65’i Isparta ve çevresinde üretilen gül çiçeklerinden karşılanmaktadır. 

DÜNYA TÜKETİMİ

Dünyada yıllık yaklaşık 3.500 kg civarında gül yağı ve 15.000 kg civarında gül konkreti tüketildiği bilinmektedir. Fransa, İsviçre, Almanya, Amerika, Kanada, İrlanda, İspanya, Hollanda, Belçika, İngiltere, Japonya, S. Arabistan ve diğer körfez ülkeleri başlıca ithalatçı ülkelerdir. 3.2. TÜRKİYE TÜKETİMİ Türkiye’de üretilen gül yağının yaklaşık % 5- 10 kadarı iç piyasada tüketilmektedir. Geriye kalan gül yağı ile üretilen gül konkretinin tamamı ihraç edilmektedir.